Batı'daki bu Reform tartışması Ortodoks Doğu için şu soruyu gündeme getirmiştir: İman ve işler arasındaki bu yeni kutuplaşma neden? Kurtuluşun Tanrı'nın merhametiyle doğru erkek ve kadınlara bahşedildiği gerçeği havariler döneminden beri kabul edilmişti. Mesih'te vaftiz olanlar O'na iman etmeye ve iyi işler yapmaya çağrılmışlardır. Ortodokslar için imana ve işlerin karşıtlığı daha önce görülmemiş bir şeydi.

Ortodoks kurtuluş anlayışı Protestan kurtuluş anlayışına kıyaslan bir kaç yönden farklılık gösteriyor.

1 Aklanma ve yeni antlaşma. Ortodoks Hristiyanlar kurtuluş doktrinine yaklaştığı zaman tartışma yeni antlaşma etrafında yoğunlaşır. Tanrı'ya iman yoluyla doğruluğa erişme, ya da doğru hale gelme, bu antlaşmaya dahil olmanın parçasıdır. Bu antlaşmada, kurtuluş yasanın (Eski Antlaşma'nın) ortaya koyduğu şekilde iman yoluyla gelmiştir, Kilise yeni antlaşmanın altındadır. Kurtuluş, yasayı (Eski Antlaşma'yı) tamamlayan Mesih'e iman aracılığıyla gelir. Ortodoks İmanlılar kurtuluşu Tanrı'nın huzurunda yasal bir beraat kararı olarak görme yerine iman yoluyla kurtulmayı, Mesih ile birlik içinde merkezlenen bir antlaşma ilişkisi olarak görürler (Theosis).

Öyleyse ne diyelim? Lütuf çoğalsın diye günah işlemeye devam mı edelim? Kesinlikle hayır! Günah karşısında ölmüş olan bizler artık nasıl günah içinde yaşarız? Mesih İsa'ya vaftiz edildiğimizde, hepimizin O'nun ölümüne vaftiz edildiğimizi bilmez misiniz? Baba'nın yüceliği sayesinde Mesih nasıl ölümden dirildiyse, biz de yeni bir yaşam sürmek üzere vaftiz yoluyla O'nunla birlikte ölüme gömüldük. Eğer O'nunkine benzer bir ölümde O'nunla birleştiysek, O'nunkine benzer bir dirilişte de O'nunla birleşeceğiz. Artık günaha kölelik etmeyelim diye, günahlı varlığımızın ortadan kaldırılması için eski yaradılışımızın Mesih'le birlikte çarmıha gerildiğini biliriz. ROMALILAR 6:1–6

2 Kurtuluş ve Tanrı'nın merhameti Ortodoksluk, bizi kurtaranın ilk olarak Tanrı'nın merhameti -imanımız ikinci sırada- olduğunu vurgular.

Böylece imanla aklandığımıza göre, Rabbimiz İsa Mesih sayesinde Tanrı'yla barışmış oluyoruz. İçinde bulunduğumuz bu lütfa Mesih aracılığıyla, imanla kavuştuk ve Tanrı'nın yüceliğine erişmek umuduyla övünüyoruz. ROMALILAR 5:1–2"

Yeni antlaşmayı başlatan ya da yapan Tanrı'dır

3 İman ile aklanma dinamik bir süreçtir, statik değildirOrtodoks Hristiyanlar için, iman yaşayan dinamik ve süreklidir -asla stataik ya da bir anlık değildir- İman bir Hristiyanın hayatının kritik bir anında iman ikrarı ile uyguladığı ve geri kalan hayatını kapsayan bir durum değildir. Gerçek iman sadece bir ikrar değil bir yaşam şeklidir. Bu yüzden Ortodoks İmanlı kurtuluşu şu üç şekilde görür: (a) Vaftizle Mesih'le birleşerek kurtuldum (b) Kilise'nin sakremental hayatı aracılığıyla Mesih'te büyüyerek kurtuluyorum (c) Ve Tanrı'nın merhametiyle Son Yargı'da kurutulacağım.

İmanla aklanma, Ortodokslar için Protestanlar kadar önemli bir Yeni Ahit öğretisi olmasa da bir sorun teşkil etmez. Ancak yanlızca imanla aklanma bir çelişkiye sebep olur. Bu önerme Kutsal Kitap ile çelişir.

Görüyorsunuz, insan yalnız imanla değil, eylemle de aklanır.YAKUP 2:24

Bizler Romalılar 3:28 'de dediği gibi "Çünkü insanın, Yasa'nın gereklerini yaparak değil, iman ederek aklandığı kanısındayız." ama Kutsal Kitap'ın hiçbir yerinde "sadece iman"ile kurtulduğumuz yazmaz aksine "Bunun gibi, tek başına eylemsiz iman da ölüdür. YAKUP 2:17" yazar.

Biz Hristiyanlar olarak, artık Eski Ahit yasalarının yükümlükleri altında değiliz.

Bu nedenle Yasa'nın gereklerini yapmakla hiç kimse Tanrı katında aklanmayacaktır. Çünkü Yasa sayesinde günahın bilincine varılır. ROMALILAR 3:20

Tanrı'nın lütfunu geçersiz saymış değilim. Çünkü aklanma Yasa aracılığıyla sağlanabilseydi, o zaman Mesih boş yere ölmüş olurduGALATYALILAR 2:21

Yani imanla aklanalım diye Mesih'in gelişine dek Yasa eğitmenimiz oldu. Ama iman gelmiş olduğundan, artık Yasa'nın denetiminde değiliz. GALATYALILAR 3:24–25

Tanrı'nın merhametiyle O'nunla yeni bir antlaşma ilişkisine girdik. İman eden bizler, O'nun lütfu sayesinde Krallığı'na giriş hakkı verilmişizdir. Tanrı'nın merhametiyle, imanla aklanır ve Tanrı tarafından O'na yücelik getiren iyi işler veya doğruluk eylemleri için güçlendiriliriz.